PENJELASAN TENTANG IKHLAS DALAM IBADAH

Sebenarnya apakah ikhlash itu?
Maka jawabannya adalah MELAKUKAN PERBUATAN HANYA KARENA ALLAH SAJA. Dan ikhlas ini ada tiga tingkatan :
– Pertama, ikhlas tingkat tinggi, ialah melakukan perbuatan hanya karena Allah sebagai bentuk dari mengikuti perintahNya dan memberikan hak sesembahanNya.
– Kedua, ikhlas tingkat tengah, ialah melakukan perbuatan demi untuk meraih pahala akhirat, seperti mengharap surga dan takut akan neraka Allah.
– Ketiga, ikhlas tingkat bawah, ialah melakukan perbuatan untuk meraih kemuliaan di dunia dan agar selamat dari pancabaya dunia.Dan selain daripada itu namanya riya`. Sedangkan mengenai ciri-ciri ikhlas, seperti yg dituturkan oleh Imam Ghazali, adalah (keadaan) ide atau pikiran yg gemar dan senang untuk melakukan perbuatan dalam keadaan sepi sebagaimana kegemaran yg ada dalam keadaan ramai dan hadirnya orang lain tidak menjadi sebab timbulnya ide atau pikiran tersebut.
ﺇﻋﺎﻧﺔ ﺍﻟﻄﺎﻟﺒﻴﻦ – ﺍﻟﺒﻜﺮﻱ ﺍﻟﺪﻣﻴﺎﻃﻲ – ﺝ ١ – ﺍﻟﺼﻔﺤﺔ ١٥١ – ١٥٢: ﻭﺍﻻﺧﻼﺹ ﻛﻤﺎ ﻭﺭﺩ ﻓﻲ ﺍﻟﺨﺒﺮ: ﺍﻟﻌﻤﻞ ﻟﻠﻪ ﻭﺣﺪﻩ. ﻭﺍﻟﻜﺎﻣﻞ ﻣﻨﻪ ﺇﻓﺮﺍﺩ ﺍﻟﺤﻖ ﺗﻌﺎﻟﻰ ﻓﻲ ﺍﻟﻄﺎﻋﺔ ﺑﺎﻟﻘﺼﺪ. ﻭﻣﺮﺍﺗﺒﻪ ﺛﻼﺙ: ﻋﻠﻴﺎ، ﻭﻫﻲ ﺃﻥ ﻳﻌﻤﻞ ﻟﻠﻪ ﻭﺣﺪﻩ ﺍﻣﺘﺜﺎﻻ ﻻﻣﺮﻩ ﻭﻗﻴﺎﻣﺎ ﺑﺤﻖ ﻋﺒﻮﺩﻳﺘﻪ. ﻭﻭﺳﻄﻰ، ﻭﻫﻲ ﺃﻥ ﻳﻌﻤﻞ ﻟﺜﻮﺍﺏ ﺍﻵﺧﺮﺓ. ﻭﺩﻧﻴﺎ، ﻭﻫﻲ ﺃﻥ ﻳﻌﻤﻞ ﻟﻼﻛﺮﺍﻡ ﻓﻲ ﺍﻟﺪﻧﻴﺎ ﻭﺍﻟﺴﻼﻣﺔ ﻣﻦ ﺁﻓﺎﺗﻬﺎ. ﻭﻣﺎ ﻋﺪﺍ ﺫﻟﻚ ﺭﻳﺎﺀ ﻭﺇﻥ ﺗﻔﺎﻭﺗﺖ ﺃﻓﺮﺍﺩﻩ. ﻗﺎﻝ ﺍﻟﺸﻴﺦ ﺯﻳﻦ ﺍﻟﺪﻳﻦ – ﺟﺪ ﺍﻟﻤﺆﻟﻒ – ﻓﻲ ﻫﺪﺍﻳﺔ ﺍﻷﺫﻛﻴﺎﺀ: ﺃﺧﻠﺺ ﻭﺫﺍ ﺃﻥ ﻻ ﺗﺮﻳﺪ ﺑﻄﺎﻋﺔ * * ﺇﻻ ﺍﻟﺘﻘﺮﺏ ﻣﻦ ﺇﻟﻬﻚ ﺫﻱ ﺍﻟﻜﻸ. ﻗﺎﻝ ﺍﻟﻐﺰﺍﻟﻲ: ﻭﻋﻼﻣﺔ ﺍﻻﺧﻼﺹ ﺃﻥ ﻳﻜﻮﻥ ﺍﻟﺨﺎﻃﺮ ﻳﺄﻟﻒ ﺍﻟﻌﻤﻞ ﻓﻲ ﺍﻟﺨﻠﻮﺓ ﻛﻤﺎ ﻳﺄﻟﻔﻪ ﻓﻲ ﺍﻟﻤﻼ، ﻭﻻ ﻳﻜﻮﻥ ﺣﻀﻮﺭ ﺍﻟﻐﻴﺮ ﻫﻮ ﺍﻟﺴﺒﺐ ﻓﻲ ﺣﻀﻮﺭ ﺍﻟﺨﺎﻃﺮ، ﻛﻤﺎ ﻻ ﻳﻜﻮﻥ ﺣﻀﻮﺭ ﺍﻟﺒﻬﻴﻤﺔ ﺳﺒﺒﺎ ﻓﻲ ﺫﻟﻚ. ﻓﻤﺎ ﺩﺍﻡ ﻳﻔﺮﻕ ﻓﻲ ﺃﺣﻮﺍﻟﻪ ﺑﻴﻦ ﻣﺸﺎﻫﺪﺓ ﺇﻧﺴﺎﻥ ﻭﻣﺸﺎﻫﺪﺓ ﺑﻬﻴﻤﺔ ﻓﻬﻮ ﺧﺎﺭﺝ ﻋﻦ ﺻﻔﻮﺓ ﺍﻻﺧﻼﺹ، ﻣﺪﻧﺲ ﺍﻟﺒﺎﻃﻦ ﺑﺎﻟﺸﺮﻙ ﺍﻟﺨﻔﻲ ﻣﻦ ﺍﻟﺮﻳﺎﺀ، ﻭﻫﺬﺍ ﺍﻟﺸﺮﻙ ﺃﺧﻔﻰ ﻓﻲ ﻗﻠﺐ ﺍﺑﻦ ﺁﺩﻡ ﻣﻦ ﺩﺑﻴﺐ ﺍﻟﻨﻤﻠﺔ ﺍﻟﺴﻮﺩﺍﺀ ﻓﻲ ﺍﻟﻠﻴﻠﺔ ﺍﻟﻈﻠﻤﺎﺀ ﻋﻠﻰ ﺍﻟﺼﺨﺮﺓ ﺍﻟﺼﻤﺎﺀ. ﻭﻗﺪ ﻭﺭﺩ ﻓﻲ ﺍﻻﺧﻼﺹ ﺁﻳﺎﺕ ﻛﺜﻴﺮﺓ ﻭﺃﺣﺎﺩﻳﺚ ﺷﻬﻴﺮﺓ، ﻓﻤﻦ ﺍﻵﻳﺎﺕ ﻗﻮﻟﻪ ﺗﻌﺎﻟﻰ: ﻭﻣﺎ ﺃﻣﺮﻭﺍ ﺇﻻ ﻟﻴﻌﺒﺪﻭﺍ ﺍﻟﻠﻪ ﻣﺨﻠﺼﻴﻦ ﻟﻪ ﺍﻟﺪﻳﻦ. ﻭﻣﻦ ﺍﻷﺣﺎﺩﻳﺚ ﻣﺎ ﺭﻭﺍﻩ ﺍﻟﺪﺍﺭﻗﻄﻨﻲ: ﺃﺧﻠﺼﻮﺍ ﺃﻋﻤﺎﻟﻜﻢ ﻟﻠﻪ ﻓﺈﻥ ﺍﻟﻠﻪ ﻻ ﻳﻘﺒﻞ ﺇﻻ ﻣﺎ ﺧﻠﺺ ﻟﻪ. ﻭﺍﺑﻦ ﺍﻟﻤﺒﺎﺭﻙ: ﻃﻮﺑﻰ ﻟﻠﻤﺨﻠﺼﻴﻦ، ﺃﻭﻟﺌﻚ ﻣﺼﺎﺑﻴﺢ ﺍﻟﻬﺪﻯ، ﺗﻨﺠﻠﻲ ﻋﻨﻬﻢ ﻛﻞ ﻓﺘﻨﺔ ﻇﻠﻤﺎﺀ. ﺭﺯﻗﻨﺎ ﺍﻟﻠﻪ ﺍﻻﺧﻼﺹ ﻭﺍﻟﻨﺠﺎﺓ ﺣﻴﻦ ﻻ ﻣﻨﺎﺹ، ﻭﺟﻌﻠﻨﺎ ﻣﻦ ﻋﺒﺎﺩﻩ ﺍﻟﺼﺎﻟﺤﻴﻦ، ﺑﺠﺎﻩ ﺳﻴﺪﻧﺎ ﻣﺤﻤﺪ ﺃﻓﻀﻞ ﺍﻟﺨﻠﻖ ﺃﺟﻤﻌﻴﻦ. ﺁﻣﻴﻦ.
Pendapat para Ulama mengenai definisi ikhlash
Kitab Adzkar an Nawawi
وروينا عن السيد
الجليل أبي عليّ الفُضيل بن عِياض رضي رحمه الله عنه قال: تركُ العمل لأجل الناس رياءٌ، والعمل لأجل الناس شِركٌ، والإِخلاصُ أن يعافيَك الله منهما
Meninggalkan amal karena manusia itu riya’ , beramal karena manusia itu syirik sedangkan Ikhlas adalah selamatnya dirimu dari keduanya oleh Allah ta’ala
وقال الإمام الحارث المحاسبيُّ رحمه الله: الصادق هو الذي لا يُبالي لو خرج كلُّ قَدْرٍ له في قلوب الخلق من أجل صَلاح قلبه، ولا يحبُّ اطّلاع الناس على مثاقيل الذرِّ من حس عمله ولا يكره أن يطلع الناس على السيئ من عمله.وعن حُذيفة المَرْعشيِّ رحمه الله قال: الإِخلاصُ أن تستوي أفعالُ العبد في الظاهر والباطن.
Hudzaifah al-Mar’asyi rahimahullah berkata : Ikhlash adalah samanya kedudukan perbuatan hamba di dalam dzohir dan bathin
وروينا عن الإمام الأستاذ
أبي القاسم القُشَيريّ رحمه الله قال: الإِخلاصُ إفرادُ الحق سبحانه وتعالى في الطاعة بالقصد، وهو أن يُريد بطاعته التقرّب إلى الله تعالى دون شئ آخر: من تَصنعٍ لمخلوق، أو اكتساب محمَدةٍ عند الناس، أو محبّة مدحٍ من الخلق أو معنى من المعاني سوى التقرّب إلى الله تعالى.
Dan kami meriwayatkan dari al-Ustadz Abu al-Qosim al-Qusyairiy rahimahullah ia berkata: Ikhlash adalah menjadikan Allah yang Haq sebagai satu-satunya tujuan taat kepadaNya , yaitu keinginan hamba dengan mentaatiNya atas taqorrub atau mendekatkan diri kepada Allah ta’ala tanpa tercampur keinginan yang lain seperti berbuat untuk makhluk atau ingin di puji orang lain , atau karena suka di puji makhluk atau tujuan-tujuan yang selain mendekatkan diri kepada Allah ta’ala
وقال السيد الجليل أبو محمد سهل بن عبد الله التُستَريُّ رحمه الله: نظر الأكياسُ في تفسير الإِخلاص فلم يجدوا غير هذا: أن تكون حركتُه وسكونه في سره وعلانيته الله تعالى، لا يُمازجه نَفسٌ ولا هوىً ولا دنيا.
as-Sayyid al-Jalil Abu Muhammad Sahl bin ‘Abdullah at-Tustariy rahimahullah berkata : Orang -orang cerdas melakukan nadzor(berfikir) dalam menafsiri ikhlash, maka mereka tidak menemukan kecuali tafsir ini :
“Ikhlash adalah adanya gerakan dan diam , baik di saat sendirian atau di tempat keramaian hanya karena Allah ta’ala , tanpa tercampuri nafsu , keinginan dan dosa”.
وروينا عن الأستاذ أبي علي الدقاق رحمه الله قال: الإِخلاصُ: التوقِّي عن ملاحظة الخلق، والصدق: التنقِّي عن مطاوعة النفس، فالمخلصُ لا رياء له، والصادقُ لا إعجابَ له.
Kami riwayatkan dari al-Ustadz Abu ‘Ali ad-Daqqoq rahimahullah ia berkata : Ikhlash adalah Menjaga dari lirikan makhluk , sedangkan ash-shidqu adalah bersih dari taat kepada nafsu , maka orang yang ikhlas tidak riya’ sedangkan orang yang sidqu tidak kagum pada diri sendiri
وعن ذي النون المصري رحمه الله قال: ثلاثٌ من علامات الإِخلاص: استواءُ المدح والذمّ من العامَّة، ونسيانُ رؤية الأعمال في الأعمال، واقتضاءُ ثواب العمل في الآخرة.
Dzun Nun al-Mishri rahimahullah berkata : Tiga diantara tanda-tanda ikhlas adalah samanya antara di puji dan di cela dari orang-orang ‘awam, lupa melihat amal itu termasuk amal, terpenuhinya pahala amalnya di akherat.
عن القُشَيريِّ رحمه الله قال: أقلُّ الصدق استواءُ السرّ والعلانية
Kami meriwayatkan dari Imam al-Qusyairiy rahimahullah ia berkata : Minimal sidqu(jujur) adalah samanya antara sendirian dan ditempat ramai
وعن سهل التستري: لا يشمّ رائحة الصدق عبدٌ داهن نفسه أو غيره،
Dari Sahl at-Tustari : Tidak akan mencium bau kejujuran seorang hamba yang menipu dirinya dan orang lain
وأقوالهم في هذا غير منحصرة، وفيما أشرت إليه كفاية لمن وفّق.
Ciri-ciri ihlas
علامات الإخلاص استواء المدح والذم نسيان العمل بعد عمله إخفاء ما يمكن إخفاؤه من الطاعات بشريات السلامة
Tanda-tanda ikhlas yaitu keseimbangan puji dan cela, melupakan amal setelah melakukan amal yang dikerjakannya, menyembunyikan sesuatu ketaatan yang mungkin untuk disembunyikan.